Orxit — bu moyak to‘qimalarining yallig‘lanishi bilan bog‘liq kasallik bo‘lib, u infektsiya yoki organizmdagi boshqa patologik jarayonlar natijasida rivojlanishi mumkin. Bu kasallik har qanday yoshdagi erkaklarni ta’sir qilishi mumkin. Moyakning bir yoki ikkala tomonidagi to‘qimalarning yallig‘lanishi ko‘pincha og‘riq, shish, moyak qinining giperemiyasi bilan kuzatiladi. Kasallik o‘tkir yoki surunkali shaklda kechadi. Ba’zan orxit boshqa infektsiyalar, masalan, «cho‘chqacha», ya’ni epidemik parotit, siydik yo‘llari infektsiyalari yoki jinsiy yo‘l orqali yuqadigan infektsiyalarning asorati sifatida rivojlanadi.
Bu holat vaqtida tashxis va davolashni talab qiladi, aks holda bepushtlik yoki surunkali og‘riq sindromi kabi asoratlar yuzaga kelishi mumkin. Toshkentdagi Isroil tibbiyot markazi (IMC) urolog-androloglari orxit va erkaklar reproduktiv organlarining boshqa kasalliklarini davolashga ixtisoslashgan.
Etiologiya orxit
Orxit sabablarini to‘rtta asosiy turga bo‘lish mumkin:
1. Infektsiyalar:
- Virusli infektsiyalar: Epidemik parotit kabi kasalliklar.
- Bakterial infektsiyalar: Masalan, Escherichia coli yoki Staphylococcus aureus.
- Jinsiy yo‘l orqali yuqadigan infektsiyalar: Gonoreya, xlamidioz. Risk guruhiga jinsiy aloqa paytida kontratseptivlardan foydalanmaydigan yosh erkaklar kiradi. Jinsiy yo‘l orqali yuqadigan kasalliklar siydik yo‘llari va boshqa organlarni zararlab, mahalliy immunitetni pasaytiradi.
2. Travmalar:
- Moyak yoki moyak qini jarohat olishi va bu yallig‘lanishga olib kelishi mumkin. Kam uchraydigan holatlar, lekin jiddiy jarohatlar yoki shikastlangan shilliq qavat tufayli muvaffaqiyatsiz jarrohlik aralashuvlari moyakda yallig‘lanish jarayonini keltirib chiqarishi mumkin.
3. Tizimli kasalliklar:
- Gripp, zotiljam yoki skarlatina kabi kasalliklarning asoratlari.
4. Avtoimmun patologiyalar:
- Immun tizimining o‘z to‘qimalariga bo‘lgan reaktsiyasi.
Orxit simptomlari
Orxitning xarakterli belgilari quyidagilarni o‘z ichiga olishi mumkin:
- Moyakda o‘tkir yoki og‘riqli hislar.
- Moyak qinining qizarishi va shishi.
- Erkakning tana haroratining ko‘tarilishi.
- Umumiy holsizlik va titroq.
- Siydik chiqarish paytida og‘riq.
- Chovda limfa tugunlarining kattalashishi.
- Libidoning pasayishi va jinsiy aloqada noqulaylik.
Infektsion orxit holatida simptomlar qachon namoyon bo‘lishi infeksiyaning faoliyat darajasiga bog‘liq. Masalan:
- Xlamidioz simptomlari odatda infeksiyadan keyin 5 kun o‘tib namoyon bo‘ladi.
- Trichomoniaz belgilari esa 1 haftadan keyin bemorni bezovta qila boshlaydi.
Kasallik juda tez rivojlanadi. Erkaklar moyak qinining bir tomonida zo‘rayib borayotgan, tortuvchi va sanchuvchi og‘riqni his qilishni boshlaydilar. Og‘riq kuchayib boradi va 4 soat ichida maksimal darajaga yetadi.
Birinchi bir necha soatdan so‘ng, bemorning tana harorati ko‘tariladi. Kasallik boshlangandan so‘ng taxminan yarim kun o‘tgach, moyakning shishishi sezilishi mumkin. Ayrim holatlarda zararlangan moyak qini qismi sezilarli darajada shishadi. Moyak qobig‘i patologik suyuqlik bilan to‘lishi mumkin, bu esa qo‘shimcha noqulaylikni keltirib chiqaradi.
Orxitning diagnostikasi
Agar sizda biror-bir simptom aniqlansa, darhol urolog-androlog shifokoriga murojaat qiling. Orxitni aniqlash uchun Isroil tibbiyot markazida (IMC) quyidagi usullar qo‘llanilishi mumkin:
Urolog konsultatsiyasi:
- Shifokor bemorni ko‘rikdan o‘tkazadi va anamnez yig‘adi. Yallig‘lanish sababi haqida ma’lumot olish uchun u bemordan ilgari boshdan kechirgan kasalliklar, himoyalanmagan jinsiy aloqalar, avtoimmun kasalliklar yoki dori vositalari qabul qilish haqida so‘raydi.
- Shifokor jinsiy organlarni ko‘rikdan o‘tkazadi va quyidagilarga e’tibor qaratadi:
- Moyak qobig‘ining kattalashishi;
- Shish, qizarish, mahalliy haroratning oshishi;
- Palpatsiya paytida og‘riq.
Qon va siydik tahlillari:
- Yallig‘lanish va infektsiya belgilarini aniqlash uchun umumiy tahlillar o‘tkaziladi.
- Agar orxit siydik-tanosil tizimi infektsiyasidan kelib chiqqan bo‘lsa, siydikda yiring, buyraklar zararlangan bo‘lsa, eritrotsitlar va oqsillar aniqlanishi mumkin.
Moyaklarning UTT (ultratovush tekshiruvi):
- To‘qimalarning tuzilishini ko‘rish, abstsess yoki o‘simta mavjudligini inkor qilish.
Uretradan surtma olish:
- Jinsiy yo‘l bilan yuqadigan infektsiyalarni aniqlash uchun.
Eyakulyat (yoki siydik) ekini:
- Infektsiya qo‘zg‘atuvchisini aniqlash va samarali antibiotikni tanlash uchun.
Katta orxit holatlari uchun KТ va MRT odatda qo‘llanilmaydi.
Orxit qanday davolanadi
Davolash etiologiyaga qarab belgilanadi:
Antibiotiklar
- Bakterial orxitni davolash uchun buyuriladi.
- Davolash kursi odatda 7–14 kun davom etadi.
- Orxit bakteriyalar yoki viruslardan kelib chiqqanidan qat’i nazar, antibiotiklar qo‘llaniladi, chunki bakterial infektsiya qo‘shilish xavfi yuqori.
- Tashxis qo‘yilgan zahoti, antibakterial preparatlarga sezgirlikni aniqlash uchun tahlil natijalarini kutmasdan darhol davolashni boshlash kerak.
· Yallig‘lanishga qarshi vositalar
-
- Yallig‘lanishni va og‘riqni kamaytiradi.
- Shifokor og‘riqni va shishni kamaytirish uchun antibakterial preparatlar bilan bir qatorda nosteroid yallig‘lanishga qarshi dori vositalarini buyuradi.
- Ayrim hollarda novokain blokadasi kerak bo‘ladi.
· Fizioterapiya
-
- Qon aylanishini yaxshilash va shishni kamaytirish uchun belgilanadi.
· Jarrohlik aralashuvi
-
- Nodir hollarda, abstsess yoki boshqa asoratlar bo‘lsa, yiringni drenaj qilish yoki shikastlangan moyakni olib tashlash (orxiektomiya) talab qilinadi.
· Yuklamani maksimal darajada kamaytirish
-
- Ko‘pincha yotoq rejimini saqlash tavsiya etiladi.
Orxitning oldini olish va prognoz
Oldini olish uchun chora-tadbirlar:
- Jinsiy yo‘l bilan yuqadigan infektsiyalarning oldini olish uchun to‘siqli kontratseptiv vositalardan foydalanish.
- Siydik chiqarish tizimi kasalliklarini o‘z vaqtida davolash.
- Moyak sohasidagi jarohatlardan ehtiyot bo‘lish.
- Epidemik parotitga qarshi emlashni o‘tkazish.
Prognoz:
- Hayot uchun xavf mavjud emas.
- Ko‘pincha bemor bir hafta ichida sog‘ayadi, ammo shish va yengil og‘riqlar 8 haftagacha davom etishi mumkin.
- Agar davolash noto‘g‘ri amalga oshirilsa yoki umuman boshlanmasa, kasallikning o‘tkir bosqichi surunkali shaklga o‘tishi mumkin, bu esa doimiy bezovta qiluvchi og‘riqlar bilan kechadi.
- Davolashning to‘liq yo‘qligi moyak abstsessi va urug‘ chiqaruvchi yo‘llarning obstruktsiyasiga olib kelishi mumkin.
Orxitni IMCda davolashning afzalliklari
O‘zbekistondagi Isroil Tibbiyot Markazi (IMC) orxitni aniqlash va davolash bo‘yicha kompleks xizmatlarni taqdim etadi:
- Xalqaro tajribaga ega yuqori malakali urologlar.
- Aniq diagnostika uchun zamonaviy uskunalar.
- Har bir bemorga individual yondashuv.
- Laborator tahlillar va fizioterapiyani o‘z ichiga olgan to‘liq xizmatlar spektri.
- Davolanish uchun qulay sharoit va barcha bosqichlarda qo‘llab-quvvatlash.
So'rov yuboring
Sharhlar
Благодаря Умаровой Куляш Акылбековне, ждём маленькую принцессу. Получилось с первой попытки. Спасибо Израильскому Центру за хороших специалистов!
Одна из лучших специалистов в Ташкенте у кого мы были. Доктор Ганиева оказывает высокопрофессиональный и максимально скурпулезный подход к каждой роблеме.
Хотелось бы выразить благодарность врачам клиники. Замечательный коллектив , профессионалы в своём деле . Была на приеме у гинеколога Исмаиловой З.И. Все грамотно и доступно объяснила и наметили план лечения. Давно искала такого врача, которому можно полностью довериться . Планирую так же посетить в этой клинике эндокринолога , о ней очень хорошие рекомендации пациентов
Генетик врач Светлана Андревна топ. Очень грамотный специалист, все объяснила доступно. Очень рекомендую!
Зашёл сегодня на консультацию к кардиологу Кеворкову Амаяк Георгиевичу с жалобами. Он выслушил все мои жалобы, чётко собирал анамнез, проводил физикальный осмотр. Короче всё на высшем уровне. Профессионалы своего дела. Всем советую эту клинику. От меня большой лайк!
Ko‘p so‘raladigan savollar
Orxit o‘z-o‘zidan o‘tib ketadimi?
Tibbiy yordamga murojaat qilinmasa, asoratlar rivojlanadi. Moyakdagi yallig‘lanish kuchayib boradi. O‘zini o‘zi davolash qat’iyan man etiladi.
Orxit har doim bepushtlikka olib keladimi?
Har doim emas. Ammo davolanmagan holat moyak to‘qimalarining strukturasini buzib, urug‘lantirish qobiliyatiga salbiy ta’sir qilishi mumkin.
Orxit yuqumli kasallikmi?
Orxitning o‘zi yuqumli emas, lekin uning sababi bo‘lgan infektsiyalar, masalan, jinsiy yo‘l bilan yuqadigan kasalliklar, jinsiy sherikka yuqishi mumkin.
Davolash qancha davom etadi?
Davolash muddati kasallik sababiga va bosqichiga bog‘liq. O‘rtacha terapiya 1–2 hafta davom etadi.
Orxitda moyakni olib tashlash kerakmi?
Moyakni olib tashlash faqat og‘ir asoratlar bo‘lganda va juda kam hollarda talab qilinadi.
Orxitda jismoniy mashqlar qilish mumkinmi?
Davolanish davrida jismoniy yuklamalardan qochish va yotoq rejimini saqlash tavsiya etiladi.
2 года искала хорошего эндокринолога и нашла в IVF Негина Пулатовна, врач с большим опытом. Огромное ей спасибо. В центре делают самые точные анализы . Система получения ответов анализов и рекомендаций настроена на высшем уровне.