Teratozoospermiya erkaklarda reproduktiv funksiyaning jiddiy buzilishidir, bunda ularning ko‘pchilik jinsiy hujayralari normal tashqi belgilari va anatomik tuzilishini yo‘qotadi.
Bu holat deyarli barcha bepushtlik bilan shifokorga murojaat qilgan er-xotinlarning yarmida aniqlanadi. Ushbu noxush holat bemorning urug‘ suyuqligi tarkibining sezilarli darajada yomonlashishi bilan xarakterlanadi. Natijada, umumiy spermatozoidlar sonining kamayishi yoki eyakulyatda urug‘lantirishga tayyor bo‘lgan faqat juda oz miqdordagi hujayralar mavjudligi kuzatiladi.
Teratozoospermiya nima? Muhimi haqida
Agar erkakning urug‘lik suyuqligida o‘zgargan jinsiy hujayralar miqdori oshsa, shifokorlar bu holatni «teratozoospermiya» deb atashadi. Bu buzilish ko‘pincha juftlikdagi bepushtlikning asosiy sababi hisoblanadi. Bu alohida kasallik emas, balki tashqi yoki ichki omillar ta’sirida rivojlanadigan holat bo‘lib, Kruger usulida amalga oshiriladigan spemogramma tahlili yordamida aniqlanadi.
Sog‘lom erkaklarda o‘zgargan spermatozoidlar miqdori 4% dan oshmaydi. Teratozoospermiya esa bu miqdorni sezilarli darajada oshiradi. Natijada erkaklarning reproduktiv funksiyasi buziladi, chunki o‘zgargan hujayralar normal harakatlana olmaydi va oositlarni urug‘lantira olmaydi.
Teratozoospermiya sabablari
Urug‘ hosil bo‘lishining buzilishi ichki kasalliklar, moddalar almashinuvi o‘zgarishlari yoki tashqi muhitning salbiy ta’siri tufayli yuzaga keladi. Sabablar quyidagilardan iborat bo‘lishi mumkin:
- Xromosomadagi mutatsiyalar: irsiy buzilishlar spermatogenezni o‘zgartiradi.
- Infeksiyalar: jinsiy tizim organlaridagi surunkali yallig‘lanish jarayonlari urug‘lik suyuqligi hosil bo‘lishini buzadi.
- Gormonal disfunksiyalar: urug‘lik suyuqligi sifatini yomonlashtiradi.
- Intoksikatsiya: zaharli moddalar bilan ishlash, alkogolizm, chekish yoki narkotik moddalar qabul qilish spermatozoidlar sifatiga salbiy ta’sir ko‘rsatadi.
- Erkin radikallarning ta’siri: antioksidant moddalarning yetishmasligi DNK va boshqa hujayralar tuzilishini buzadi.
- Yosh bilan bog‘liq o‘zgarishlar: 40 yoshdan oshgan erkaklarda spermatozoid shakli o‘zgarishlari kuzatiladi.
Teratozoospermiya klinik ko‘rinishi
Teratozoospermiya o‘ziga xos klinik belgilarga ega emas va erkakning umumiy salomatligiga ta’sir qilmaydi. Bu holat faqat erkak bepushtligini keltirib chiqaradi.
Asosiy simptom — homiladorlikning uzoq vaqt davomida yuz bermasligi. Bu holat asosan spemogramma tahlilidan keyin aniqlanadi. Agar sabab yallig‘lanish bo‘lsa, quyidagi alomatlar kuzatilishi mumkin:
- moyak sohasida og‘riq;
- siydik chiqarishda og‘riq;
- erektsiya buzilishi;
- zudlik bilan siydikka chiqish istagi.
Teratozoospermiya diagnostikasi
Teratozoospermiya diagnostikasida asosiy usul — spemogramma. Bu tahlil jinsiy hujayralarning morfologiyasi, harakatchanligi va sonini aniqlashga yordam beradi.
Kruger usuli bo‘yicha tahlil o‘tkazilib, spermatozoidlar tuzilishi o‘rganiladi.
Shuningdek, MAR-test yordamida bepushtlikning immunologik sabablarini aniqlash tavsiya etiladi. Ushbu test Toshkentdagi IMC da asosiy diagnostika usullariga kiradi.
Teratozoospermiya aniqlanganda qo‘shimcha tadqiqotlar o‘tkaziladi:
- Gormonal tahlil: testosteron, follikulostimulyatsion gormon va boshqa jinsiy hujayralar miqdorini aniqlash.
- Moyak ultratovush tekshiruvi: varikotsele yoki boshqa kasalliklarni aniqlash.
- Genetik testlar: xromosoma buzilishlarini aniqlash uchun.
Teratozoospermiya turlari
Olimlar ushbu patologiyaning ikki turini ajratib ko‘rsatadi:
- Monomorfik teratozoospermiya
Modifikatsiyalangan elementlarning bir xil nuqsonlarga ega bo‘lishi bilan tavsiflanadi. Bunday holat odatda irsiy anomaliyalar yoki NYaK (nonspecific ulcerative colitis) davolash uchun qo‘llanilgan preparatlar bilan bog‘liq bo‘ladi. - Polimorfik teratozoospermiya
Spermatozoidlarning turli xil nuqsonlarga ega bo‘lishi bilan tavsiflanadi. Odatda, bunday holat varikotsele, intoksikatsiya, chekish yoki erkin radikallarning tanaga ta’siri bilan bog‘liq bo‘ladi.
Teratozoospermiya davolash usullari
Teratozoospermiya davolash uning sababiga bog‘liq bo‘lib, asosiy kurash usullari quyidagilarni o‘z ichiga oladi:
- Farmakologik preparatlarni qabul qilish:
Shifokor odatda antioksidantlar va vitamin-mineral komplekslarni (askorbin kislotasi, S vitamini, selen, tokoferol, sink) tavsiya qiladi, ular erkin radikallarni yo‘q qiladi. Gormonal buzilishlar mavjud bo‘lsa, mos preparatlar belgilanadi. - Infeksiyalarni davolash:
Normal spermatozoid ishlab chiqarishni tiklash uchun. - Jarrohlik operatsiyalari:
Zarurat bo‘lganda, operatsiyalar bajariladi (masalan, varikotsele uchun). - Yordamchi reproduktiv texnologiyalar (YRT):
Og‘ir hollarda, ayol jinsiy hujayrasini urug‘lantirish uchun qo‘llaniladi. - Hayot tarzini o‘zgartirish:
Stresslardan qochish, zararli odatlarni tashlash, muvozanatli ovqatlanish va muntazam jismoniy mashg‘ulotlar bilan shug‘ullanish talab qilinadi.
IMCning afzalliklari
Toshkentdagi IMC tibbiyot markazi teratozoospermiya diagnostikasi va davolashida eng ilg‘or usullardan foydalanadi. Klinikamiz quyidagi afzalliklarni taklif etadi:
- Zamonaviy diagnostika jihozlari: sun’iy intellekt bilan jihozlangan noyob spermoanalizator.
- Yuqori malakali mutaxassislar: eng yaxshi xalqaro markazlarda ishlagan tajribali shifokorlar.
- Kompleks yondashuv: reproduktiv texnologiyalardan foydalanish bilan davolash.
- Genetik tahlillarni bajarish: o‘z laboratoriyamizda amalga oshiriladi.
So'rov yuboring
Ko‘p beriladigan savollar
Teratozoospermiyani to‘liq bartaraf etish mumkinmi?
Bu holatning sabablari muhim rol o‘ynaydi. Ba’zan mutaxassislar normal urug‘lik suyuqligi ko‘rsatkichlarini tiklaydi, ammo ayrim hollarda EKU kabi YRT usullari talab qilinadi.
Teratozoospermiya urug‘lanishga qanday ta’sir qiladi?
Og‘ir shakllarda bu buzilish tabiiy urug‘lanish ehtimolini sezilarli kamaytiradi. Bunday holatlarda YRT qo‘llaniladi.
Qanday davolash usullari samarali?
Davolashning muvaffaqiyati asosiy kasallik sababiga bog‘liq. Dori-darmon qabul qilish, jarrohlik aralashuvi yoki YRT qo‘llaniladi.
Teratozoospermiya profilaktikasi mavjudmi?
Ha, zararli odatlarni tark etish, sog‘lom turmush tarziga rioya qilish va shifokor ko‘rigidan o‘tish ushbu holat xavfini kamaytiradi.
Teratozoospermiya aniqlash uchun nima qilish kerak?
Spemogramma — asosiy diagnostika usuli bo‘lib, erkak jinsiy hujayralarining morfologiyasini baholaydi.
Homiladorlikka korreksiya kursidan o‘tmasdan urinib ko‘rish mumkinmi?
Yo‘q. Tuxum hujayraning morfologik buzilishlarga ega bo‘lgan spermatozoid tomonidan urug‘lantirilishi natijasida homiladorlikning birinchi uch oyligida homila tushishi xavfi oshadi.
Ba’zida og‘ir rivojlanish nuqsonlariga ega chaqaloqlar tug‘iladi. Bunday holatlar ko‘pincha spermatozoidning bosh qismidagi anomaliyalarda kuzatiladi.
Shu sababli, teratozoospermiya holatida asosiy kasallikni davolash muhim ahamiyatga ega. Og‘ir hollarda esa IKSI (ICSI) yoki EKU (ekstrakorporal urug‘lantirish) tavsiya etiladi.
Хочу выразить огромную благодарность Кумачеву Кириллу Васильевичу !!!!!! Это единственный врач,который поставил верный диагноз и вылечил меня.
Ходил по другим урологам в Ташкенте, одни жулики.
Спасибо Вам огромное, за Ваш профессионализм и опыт. Благодаря Вам, я больше не мучаюсь от боли и живу полноценной жизнью.