Jinsiy tizim infektsion kasalliklarini davolash

Jinsiy va siydik chiqarish tizimi infeksion kasalliklari patogen mikroorganizmlar tufayli rivojlanadi:

• Bakteriyalar – xlamidioz, sifilis qo‘zg‘atuvchilari.
• Viruslar – gerpesvirusi, VChP.
• Zamburug‘lar – asosan Candida turkumiga mansub.
• Oddiy organizmlar – trixomoniaz qo‘zg‘atuvchilari.
• Parazitlar – pedikulyoz (lobkov bitlari) qo‘zg‘atuvchilari.

Jinsiy tizimning yallig‘lanishli infeksion kasalliklari asosan jinsiy aloqa orqali yuqadi. Kasallik qo‘zg‘atuvchi mikroblar vaginal shilimshiqda, eyakulyatda, lobkov terisining yuzasida mavjud bo‘ladi. Himoyasiz jinsiy aloqa bo‘lganda, ular infeksiyalangan sherikdan sog‘lom odamga o‘tadi. Kamdan-kam hollarda infeksiya maishiy yo‘l bilan, masalan, umumiy sochiq ishlatilganda yuqadi.

Infektsiyaga moyillikni oshiradigan omillar quyidagilardan iborat:

• Jinsiy aloqa tanlovsizligi – sheriklarning tez-tez almashishi, prezervativsiz gumonli jinsiy aloqalar.
• Intim o‘yinchoqlarning gigienik parvarishiga e’tiborsizlik, hayz idishlarining yetarli darajada tozalanmasligi.
• Immun tizimining buzilishi, jumladan, surunkali kasalliklar fonida.
• Shaxsiy gigiena qoidalariga rioya qilmaslik – to‘g‘ri va muntazam yuvinishning yetishmasligi.
• Sintetik ichki kiyimlar va tana bilan bevosita aloqa qiluvchi kiyimlarni kiyish.

Jinsiy yo‘l orqali yuqadigan infektsiyalar quyidagilarga bo‘linadi: bakterial, virusli, protozoa (bir hujayrali organizmlar), zamburug‘li va parazitar. Kasallikning kechishi bo‘yicha ular o‘tkir yoki surunkali jarayonga ajratiladi.
Ba’zan tashxis qo‘yishda yallig‘lanishning aniq joylashuvi hisobga olinadi:

• Vulvit – ayollarning tashqi jinsiy a’zolari.
• Kolpit (vaginit) – qin yallig‘lanishi.
• Servitsit va endoservitsit – bachadon bo‘yni va uning kanalining ichki qavati.
• Endometrit – bachadon bo‘shlig‘ining ichki shilliq qavati.
• Metrit – bachadonning butunlay yallig‘lanishi.
• Salpingit – tuxumdon naylarining yallig‘lanishi.
• Ooforit – tuxumdonlarning yallig‘lanishi.
• Adneksit (salpingooforit) – tuxumdon naylari va tuxumdonlarning bir vaqtning o‘zida yallig‘lanishi.
• Balanit – jinsiy olat boshining yallig‘lanishi.
• Balanopostit – jinsiy olat boshi va sunnat terisining yallig‘lanishi.
• Orxit – moyakning yallig‘lanishi.
• Orxoepididimit – moyak va uning qo‘shimchalarining yallig‘lanishi.
• Uretrit – siydik chiqarish yo‘lining yallig‘lanishi.
• Tsistit – siydik pufagi yallig‘lanishi.

Infeksiya har doim ham faqat jinsiy tizim tuzilmalarini ta’sir qilmaydi. Agar holat noqulay (immunitetning pasayishi, davolashning yetishmasligi) bo‘lsa, infeksiya qo‘shni tuzilmalarga tarqalishi yoki umumiy zararlanishga sabab bo‘lishi mumkin.

Infeksiya klinik ko‘rinishlari qo‘zg‘atuvchi turi, patologiya xarakteri va yallig‘lanish o‘chog‘ining joylashuviga bog‘liq. Ba’zi kasalliklar sezilarli alomatlarsiz o‘tadi. Bu holatda bemor o‘zini yaxshi his qiladi va hech qanday noqulaylik sezmaydi, biroq u boshqa kishiga infeksiyani yuqtirishi mumkin.

O‘tkir shakldagi yallig‘lanish jarayonlari quyidagi belgilar bilan kechadi:

• Qindan yoki siydik chiqarish yo‘lidan patologik ajralmalar:
  • haddan tashqari ko‘p,
  • yiring aralashgan,
  • loyqa,
  • pishloqsimon,
  • ko‘pikli,
  • yoqimsiz hidli,
  • qon izlari aralash.
• Qorin pastida, dumg‘azada, chov hududida yoki jinsiy a’zolarda og‘riq.
• Tez-tez siydik ajratish, bu jarayonda og‘riq paydo bo‘lishi.
• Ayollarda hayz siklining buzilishi.
• Tashqi jinsiy a’zolar terisida toshma, yiringli jarohatlar, shish, giperemiya paydo bo‘lishi.
• Jinsiy aloqa paytida og‘riq his qilish.
• Qon izlari siydik yoki urug‘da.
• Qinda qurib qolganlik hissi.

Bunday alomatlar turli xil patologiyalar, shu jumladan jinsiy yo‘l orqali yuqmaydigan kasalliklarda ham uchrashi mumkin. Shu sababli to‘g‘ri tashxis qo‘yish uchun maxsus tekshiruv zarur.
Ba’zan bepushtlik infeksiyaning yagona belgisi bo‘lishi mumkin, u erkak va ayollarda uchraydi.

Ba’zi kasalliklarda o‘ziga xos simptomatika kuzatiladi, bu shifokorga bemorni so‘roq qilish va tekshirish bosqichidayoq dastlabki tashxis qo‘yishga yordam beradi.

Kasallik bir necha bosqichda kechadi. Birinchi bosqichda tashqi jinsiy a’zolar zararlanadi. To‘qimalarda qattiq shankr shakllanadi – bu dumaloq shakldagi, yorqin qizil rangli eroziya bo‘lib, palpatsiya qilinganda og‘riqsiz bo‘ladi. Ba’zan yallig‘lanish belgilari kuzatiladi: jinsiy a’zolar shishishi, umumiy sog‘likning yomonlashishi, tana haroratining ko‘tarilishi va chov sohasidagi limfa tugunlarining kattalashishi. 1–2 oy ichida simptomlar o‘z-o‘zidan yo‘qolishi mumkin, agar bemor davolanishni boshlamagan bo‘lsa ham. Keyingi bosqichlardagi kasallik ko‘rinishlari jinsiy tizim bilan bog‘liq emas.

Gonoreyaning o‘ziga xos belgisi – siydik yo‘li (erkaklarda), qin yoki siydik chiqarish kanalidan (ayollarda) yiring aralash shilliq ajralmalarning paydo bo‘lishidir. Ushbu ajralmalar ko‘p bo‘lib, atrof to‘qimalarni tirnash xususiyati beradi, ularning qizarishi va og‘rishiga sabab bo‘ladi. Erkaklarda klinik ko‘rinishlar aniq ifodalanadi, ayollarda esa gonoreya ko‘pincha simptomlarsiz kechadi.

Candida zamburug‘lari ta’sirida bemor jinsiy a’zolarda kuchli qichishish va achishish his qiladi. Ko‘p miqdorda nordon hidli va pishloqsimon konsistensiyali ajralmalar paydo bo‘ladi. Ba’zan shilliq qavatlarda oq qoplamalar ko‘rinadi.

Siydik chiqarish yo‘li va qin shilliq qavati zararlanadi, kasallik erkak va ayollarda teng darajada uchraydi. U quyidagilar bilan kechadi:

• Siydik chiqarish vaqtida kuchli og‘riq.
• Ko‘p miqdorda, ko‘piklangan, o‘tkir hidli ajralmalar.

Erkaklarda ajralmalar ko‘pincha sunnat terisi ostida to‘planadi, ayollarda esa vulva burmalarida yig‘iladi.

Shifokorning asosiy vazifasi – qo‘zg‘atuvchini aniq aniqlash va to‘g‘ri davolashni buyurishdir. Tekshiruv quyidagicha o‘tadi:

1. Suhbat:

1. • Bemorning jinsiy hayoti to‘g‘risidagi ma’lumotlar yig‘iladi:
     • Jinsiy sheriklar soni.
     • Himoya vositalaridan foydalanish.
     • Simptomlar qachon paydo bo‘lganligi va ularning rivojlanishi.

2. Ko‘rik:

1. • Urologik yoki ginekologik tekshiruv o‘tkaziladi. Shifokor vizual va palpatsion usulda to‘qimalarni baholaydi.
   • Shifokor quyidagilarni o‘rganadi:
     • To‘qimalardagi toshma, ajralmalar holati.
     • Chov limfa tugunlari.

Ayollarda tashxis qo‘yish qo‘shimcha tekshiruvlarni o‘z ichiga oladi:

1. • Ko‘zgu yordamida qinni ko‘rikdan o‘tkazish.
   • Ichki jinsiy organlarni qo‘l bilan tekshirish (ikki qo‘l bilan palpatsiya).

3. Laboratoriya diagnostikasi:

1. • Qindan yoki siydik yo‘lidan olingan ajralmalarni ekish.
   • PZR-test (polimeraz zanjir reaksiyasi) uchun namunalarni tekshirish.
   • Qonning IFA (immunoferment analiz) usuli bilan qo‘zg‘atuvchiga qarshi antitanachalarni aniqlash.

Qo‘shimcha ravishda quyidagilar o‘tkaziladi:

• Qon va siydik tahlillari.
• Yallig‘lanish jarayonining intensivligini baholash uchun standart surtma tekshiruvi.
• Zarurat bo‘lganda UTT (ultratovush tekshiruvi) va boshqa diagnostik tadqiqotlar buyuriladi.

Terapiyaning taktikasi qo‘zg‘atuvchi turiga qarab belgilanadi. Infeksiyani to‘liq bartaraf etish uchun antimikrob dorilarni (antibiotiklar, antivirus preparatlar va boshqalar) qabul qilish talab etiladi. Dorivor preparatlarning kursi individual ravishda tanlanadi va zarurat tug‘ilganda tuzatiladi. Qo‘shimcha ravishda quyidagilar tayinlanishi mumkin:

• yallig‘lanishga qarshi vositalar;
• uroantiseptiklar;
• spazmolitiklar;
• immunitetni stimulyatsiya qiluvchi vositalar;
• vitamin komplekslari.

Agar kasallik surunkali shaklda kechayotgan bo‘lsa yoki davolashdan keyin tiklanish davrida shifokorlar jinsiy tizim faoliyatini barqarorlashtirish va bitish jarayonining oldini olish uchun fizioterapiya kursini tavsiya etishlari mumkin.

Jinsiy yo‘l orqali yuqadigan kasalliklarni tekshirish va davolashni bemor va uning sherigi ham o‘tishi lozim. Bu jinsiy aloqalar davomida qayta yuqtirishning oldini olish uchun zarur. Davolash samaradorligini shifokor ko‘rik va laborator diagnostika yordamida nazorat qiladi. Butun davolash kursi davomida jinsiy hayot man etiladi. Muhimi, jarayonni o‘z-o‘zidan to‘xtatmaslik, qabul qilish tartibini, dozalarni va dorilarni o‘zgartirmaslik kerak. Aks holda, patologiyaning surunkali shaklga o‘tish ehtimoli oshadi va asoratlar rivojlanishi mumkin.

Infeksiyalarning oldini olishning asosiy usuli – bu intim aloqalar gigiyenasiga rioya qilish. Salomatligiga ishonchingiz bo‘lmagan sheriklar bilan har qanday aloqada prezervativlardan foydalanish shart. Agar jinsiy aloqalar tartibsiz bo‘lsa va doimiy sherik bo‘lmasa, har 6 oyda (yoki ko‘proq) reja asosida mazoklar, qon va siydik tahlillarini topshirish tavsiya etiladi. Bu yashirin patologiyalarning yo‘qligiga ishonch hosil qilish imkonini beradi.

Infeksiyaga chalinish xavfini kamaytirish uchun quyidagilarga rioya qilish kerak:

• muntazam ravishda intim gigiyenani unutmaslik;
• ichki kiyimni har kuni almashtirish, sintetik matolardan saqlanish;
• jinsiy o‘yinchoqlarning tozaligini nazorat qilish, ularni qo‘llashdan oldin va keyin tozalash;
• antibiotiklarni nazoratsiz qabul qilishdan voz kechish;
• organizm holatiga e’tibor berish, o‘tkir va surunkali kasalliklarni o‘z vaqtida davolash.

Yallig‘lanish jarayonining har qanday, hatto kam seziladigan belgisi ham shifokorga murojaat qilish va uning tavsiyalariga qat’iy amal qilish uchun sababdir. Bunday holatda infeksiyani o‘z vaqtida aniqlash va asoratlar rivojlanishini kutmasdan bartaraf etish mumkin bo‘ladi.

**Isroil Tibbiyot Markazi (IMC)**da siz infeksiyalarni aniqlash uchun barcha zarur tahlillarni topshirishingiz mumkin.

Toshkentdagi klinikaga quyidagi telefon raqami orqali yozilishingiz yoki saytimizdagi ro‘yxatdan o‘tish formasidan foydalanishingiz mumkin:
☎ +998 555 020 300