Homiladorlikni uchinchi trimestrda kuzatish dasturi

Homiladorlikning so‘nggi bosqichlarida bo‘lajak ona sog‘lig‘i va bola rivojlanishini kuzatish muhim. Shu davrda quyidagi asoratlar yuzaga kelishi mumkin:

• Gestoz
• Homila gipoksiyasi
• Kamqonlik (anemiya)
• Erta tug‘ruq xavfi

Doimiy tibbiy tekshiruvlar va maslahatlar muammolarni o‘z vaqtida aniqlash va oldini olishga imkon beradi.

Uchinchi trimestr (28-haftadan 40-haftagacha) — homiladorlikning yakuniy bosqichi bo‘lib, tug‘ruqqa tayyorgarlik davridir.

• Homila rivojlanishi:
  • Ushbu bosqichda homila a’zolari to‘liq shakllanadi, vazni ortadi, bachadondagi joylashuvi aniqlanadi.
• Onaning ahvoli:
  • Ushbu davr quvonchli bo‘lishi bilan birga, jismoniy noqulayliklarni ham keltirib chiqarishi mumkin, chunki bola o‘sib, onaning organizmiga bo‘lgan yukni oshiradi.

Uchinchi trimestrda onaning va bolaning ahvolini doimiy nazorat qilish juda muhim. Bu gipoksiya, gestoz yoki erta tug‘ruq kabi asoratlarni o‘z vaqtida aniqlash imkonini beradi. Doimiy tibbiy kuzatuv chaqaloq rivojlanishi va onaning organizmi tug‘ruqqa tayyorligini baholashga yordam beradi. Shu sababli, ushbu bosqichda shifokor bilan muntazam uchrashuvlar va kerakli tadqiqotlarni o‘tkazish muhim.

28–31 xaftalar

28-haftaga kelib chaqaloqning vazni taxminan 1100–1200 grammga, bo‘yi esa 35–37 sm ga yetadi. Miyaning faol rivojlanishi davom etadi: uning yuzasi burmalar va egatlar bilan qoplanib, bu kognitiv funksiyalarni yaxshilashga yordam beradi. Bola ko‘zlari yorug‘likka, quloqlari esa tovushlarga reaksiyani boshlaydi.

Chaqaloq o‘zining o‘pkalarini «mashq qila boshlaydi», ya’ni nafas olish harakatlarini amalga oshiradi. Teri ostida yog‘ to‘qimasi shakllanib, tanasiga yumaloqlik baxsh etadi. Ayolning bachadoni kattalashishda davom etadi, bu esa nafas qisishi yoki qayta qaytishi kabi noqulayliklarga olib kelishi mumkin.

32–35 xaftalar

Chaqaloqning vazni 1800–2400 grammga, bo‘yi esa 40–45 sm ga yetadi. Ushbu bosqichda bola faol ravishda vazn to‘playdi, terisi kamroq shaffoflashadi va tanasi yanada yumaloqroq bo‘ladi. Tirnoqlar shakllanadi, boshidagi sochlar qalinlashadi.

Bu vaqtda chaqaloq odatda bachadonda barqaror joylashuvni egallaydi, ko‘pincha boshi pastga qaratilgan bo‘ladi, bu esa tug‘ruqqa tayyorgarlik uchun norma hisoblanadi. Chaqaloqning o‘pkalari deyarli mustaqil nafas olishga tayyor bo‘ladi. Immunitet tizimining dastlabki elementlari shakllanib, bola infeksiyalarga faol kurashishni boshlaydi.

Ayolda homila suyuqligining hajmi ortadi, bu uning holatini muntazam ravishda UTT yordamida nazorat qilishni talab qiladi. Bundan tashqari, qon bosimi va siydikdagi oqsil darajasini tekshirish muhim, chunki bu orqali gestoz rivojlanishini oldini olish mumkin.

36–40 xaftalar

Homiladorlikning so‘nggi haftalarida homilaning vazni 3000–3500 grammga, bo‘yi esa 50–52 sm ga yetadi. Chaqaloq tashqi hayotga to‘liq tayyor: uning o‘pkalari mustaqil nafas olishni ta’minlashga qodir, yog‘ to‘qimalari esa tana haroratini saqlashga yordam beradi.

So‘nggi haftalarda chaqaloq tug‘ilishga faol tayyorlanadi, lekin joy yetishmasligi sababli uning harakatlari kamayadi. Ayol Brakston-Xiks qisqarishlari (tayyorgarlik qisqarishlari) deb ataluvchi mashqlarni his qilishi mumkin, ular bachadonni tug‘ruq faoliyatiga tayyorlaydi.

Toshkentdagi Isroil tibbiyot markazi (IMC) reproduktiv tibbiyot va oilaviy sog‘liqni saqlash klinikasida homiladorlikning III trimestrini kuzatish dasturi ushbu muhim davrning barcha o‘ziga xos xususiyatlarini hisobga olgan holda ishlab chiqilgan.

Mazkur dastur zaruriy diagnostika tadbirlari, laboratoriya tekshiruvlari va mutaxassislar bilan maslahatlashuvlarni o‘z ichiga oladi. Bu homilador ayol va homilaning sog‘lig‘ini diqqat bilan kuzatib borishga imkon beradi.
Dastur xizmatlari xalqaro homiladorlikni kuzatish standartlariga to‘liq javob beradi.

Mutaxassislar bilan maslahatlashuvlar

Ona va bolaning holatini nazorat qilish uchun dastur quyidagilarni nazarda tutadi:

• Ginekolog bilan takroriy maslahatlar (4 marta):
  Doimiy ko‘riklar homila holatini kuzatish, ayol organizmining tug‘ruqqa tayyorgarligini baholash va mumkin bo‘lgan xavflarni vaqtida aniqlash imkonini beradi.
• Endokrinolog bilan maslahat (1 marta):
  Gormonal muvozanatni baholash, homiladorlik jarayoniga va tug‘ruqqa tayyorgarlikka ta’sir qilishi mumkin bo‘lgan endokrin buzilishlarni istisno qilish uchun muhimdir.

UTT va instrumental tekshiruvlar

Dastur ona va homilaning sog‘lig‘ini kompleks baholash uchun bir qator diagnostika tadbirlarini o‘z ichiga oladi:

• Buyrak va siydik pufagini UTT (1 marta):
  Homiladorlik davrida tez-tez avj oladigan siydik-tanlov tizimi patologiyalarini aniqlashga yordam beradi.
• III trimestr homiladorlik UTTsi (1 marta):
  Homila, yo‘ldosh va homila suyuqligining holatini baholash, shuningdek, bolaning tug‘ruqdan oldingi joylashuvini aniqlash uchun o‘tkaziladi.
• EKG (1 marta):
  Homiladorlik davrida yuklama oshadigan ayolning yurak-qon tomir tizimini baholash uchun muhimdir.

Qon tahlillari

Dastur ona sog‘lig‘ining holatini kuzatish uchun kengaytirilgan qon tahlillari spektrini o‘z ichiga oladi:

• Umumiy qon tahlili (3 marta):
  Gemoglobin darajasini aniqlash, yallig‘lanish jarayonlarini aniqlash va qon ivish ko‘rsatkichlarini kuzatish imkonini beradi.
• Biokimyoviy ko‘rsatkichlar (9 parametr):
  ALT, AST, mochevina, kreatinin, umumiy va to‘g‘ridan-to‘g‘ri bilirubin, umumiy oqsil va glyukoza darajasi tekshiriladi.
• Shilofosfataza, albumin, temir, D-dimer, C-reaktiv oqsil, umumiy oqsil:
  Bu ko‘rsatkichlar asoratlar va o‘zgartirishni talab qiluvchi holatlarni aniqlashga yordam beradi.

Gormonal tadqiqotlar

• AT-TPO, TTG, erkin T3 va T4:
  Qalqonsimon bez faoliyatini nazorat qilish, bu homiladorlik asoratlarini oldini olish va homilaning to‘g‘ri rivojlanishi uchun juda muhimdir.

TORCH-infeksiyalariga testlar

TORCH-kompleksi homila uchun xavfli infeksiyalarni istisno qilish imkonini beradi:

• Toxoplasma Gondii IgM va IgG
• Rubella IgM va IgG
• Gerpes virusiga qarshi antitanachalar (IgM va IgG)
• Sitomegalovirus IgM va IgG
• Chlamydia trachomatis IgM va IgG

Rezus-konflikt bo‘yicha tadqiqotlar

• Asosiy koagulogramma:
  Qon ivish xususiyatlarini baholab, tromboz va boshqa asoratlar xavfini istisno qiladi.
• Ferritin:
  Onaning organizmidagi temir darajasini aniqlash, bu kamqonlikning oldini olish uchun zarur.

Virus yuklamasi

Infeksiyalar mavjudligini aniqlash uchun tahlillar:

• Gepatit A, B va C
• Vasserman reaksiyasi
• OIV 1/2 (IFA)

Siydik tahlillari va mikrobiologik tadqiqotlar

• Umumiy siydik tahlili (5 marta):
  Siydik chiqarish tizimi kasalliklarini o‘z vaqtida aniqlashga yordam beradi.
• Mikroflora bo‘yicha ginekologik surtma (2 marta):
  Vagina mikroflorasi holatini diagnostika qiladi.
• Mikrobiologik siydik tadqiqoti:
  Bakteriyalar mavjudligini va ularning antibiotiklarga sezgirligini aniqlaydi.
• Tomoqdan bakteriologik tahlil (1 marta):
  Yuqori nafas yo‘llari infeksiyalarini aniqlash uchun.

III trimestr skriningi

• III trimestr kengaytirilgan skriningi dopplerometriya bilan (1 marta):
  Yo‘ldosh va homila tomirlaridagi qon aylanishi baholanadi, gipoksiya xavfi istisno qilinadi.

Uchinchi trimestrda homilador ayol va bola salomatligi uchun muntazam ravishda shifokor kuzatuvida bo‘lish juda muhimdir. Bu bosqichda ayol organizmida katta o‘zgarishlar sodir bo‘ladi, shuningdek, homilaning faol o‘sishi va rivojlanishi davom etadi. Doimiy shifokor qabuliga borish quyidagilarni ta’minlaydi:

1. Homila rivojlanishini nazorat qilish

• Bolaning o‘sishi va og‘irligini monitoring qilish: Homilaning parametrlarini gestatsion yoshga mosligini tekshirish.
• Homila joylashuvini aniqlash: Tug‘ruqni rejalashtirish uchun homilaning holatini (boshi yoki tos suyaklariga yo‘nalganligi) aniqlash.
• Yo‘ldosh holatini nazorat qilish: Ultratovush tadqiqoti (UTT) yordamida yo‘ldoshning erta qarishi, uning funksiyalarining pasayishi yoki qon aylanishi bilan bog‘liq muammolar aniqlanadi.

2. Asoratlarni o‘z vaqtida aniqlash

• Gestoz: Arterial qon bosimi, siydikdagi oqsil miqdori va boshqa ko‘rsatkichlarni nazorat qilish bu jiddiy asoratni istisno qilish yoki o‘z vaqtida aniqlash imkonini beradi.
• Erta tug‘ruq: Shifokor bachadonning tonusi, to‘lqinlarning borligi va boshqa belgilarni kuzatib boradi, bu esa tug‘ruqning erta boshlanishini ko‘rsatishi mumkin.
• Amniotik suyuqlik bilan bog‘liq muammolar: Uning hajmi va holati baholanadi, bu ko‘p suvlik yoki kam suvlik kabi muammolarni istisno qilishga yordam beradi.

3. Organizmni tug‘ruqqa tayyorlash

• Bachadon bo‘yni tayyorgarligini baholash: Bachadon bo‘ynining qisqarishi va yumshashi kabi o‘zgarishlarni tekshirish orqali organizmning tug‘ruqqa tayyorligi aniqlanadi.
• Psixologik yordam: Tug‘ruqqa oid savollarni muhokama qilish xavotirni kamaytiradi va ayolni bu muhim voqeaga tayyorlashga yordam beradi.
• Tug‘ruqni rejalashtirish: Agar kesarcha kesish yoki boshqa aralashuvlar talab qilinsa, shifokor oldindan harakat rejasini ishlab chiqadi.

4. Onaning salomatligini ta’minlash

• Qon va moddalar almashinuvi holatini nazorat qilish: Qon tahlillari gemoglobin, qand, temir darajasini baholab, turli patologiyalar rivojlanishining oldini olishga yordam beradi.
• Buyrak faoliyatini baholash: Siydik tahlillari siydik chiqarish tizimidagi muammolarni o‘z vaqtida aniqlash imkonini beradi.
• Shishlarni boshqarish: Shishlarning paydo bo‘lishi va yurak-qon tomir tizimining ishlashida buzilishlar bor-yo‘qligini kuzatish.

5. Bola salomatligini ta’minlash

• Gipoksiyani aniqlash: Homiladagi kislorod yetishmovchiligi o‘z vaqtida aniqlanib, asoratlarning oldini olish choralari ko‘riladi.
• Tug‘ruqqa tayyorgarlik: Homilaning umumiy holatini va tug‘ruqqa tayyorligini baholash orqali eng maqbul tug‘ruq usulini tanlashga yordam beradi.